Wonderkamer 8: labels in de psychiatrie
Een extra dik psychiatrie-nummer
Schommel (editorial)
Dolhuis, gesticht, psychiatrisch ziekenhuis. Patiënt, cliënt, gebruiker. Krankzinnig, geestesziek, psychisch kwetsbaar. Niets vat de veranderlijkheid van de psychiatrie beter dan de woorden waarmee we haar beschrijven. Onze taal volgt trends en tijdgeest, grijpt een grillige geschiedenis vast.
De psychiatrie en haar vocabulaire zijn altijd vatbaar geweest voor schommelbewegingen. Nieuwe behandelingen leidden achtereenvolgens tot overmoed en ontgoocheling; theorieën en verklaringen wisselden elkaar af; vrijheid en bescherming raakten meermaals uit balans.
Ook verzet duwde de schommel van de psychiatrie op gang. De psychiatrie lag vaker en heviger onder vuur dan andere medische specialismen – van de antipsychiatrie, via de cliënten- en familiebewegingen, tot hedendaagse pleidooien voor neurodiversiteit. Al deze emancipatiebewegingen begonnen met een andere manier van spreken over psychisch lijden. Deze nieuwe woorden brachten ook nieuwe denkwijzen en – uiteindelijk – nieuwe werkelijkheden teweeg.
Dit extra dikke themanummer slingert zich door de geschiedenis van de psychiatrie. De auteurs zwiepen heen en weer tussen verschillende behandelingen, hoofdrolspelers en zienswijzen. Het katern over diagnoses toont dat zelfs ziektebeelden schommelen. Zoals Douwe Draaisma het zo mooi verwoordt: ‘Psychisch lijden is van alle tijden, maar de vorm die dit lijden aanneemt niet.’
Namens de redactie,
Tinne Claes en Ad Maas
Namens de gastredactie,
Joost Vijselaar, Gemma Blok en Janneke van der Heide