Publicatie: ‘De Universitaire campus’

Ruimtelijke transformaties van de Nederlandse universiteiten sedert 1945

Verschenen: De universitaire campus. Ruimtelijke transformaties van de Nederlandse universiteiten sedert 1945, onder redactie van Ab Flipse (universiteitshistoricus VU) en Abel Streefland (universiteitshistoricus TU Delft). De bundel bevat verschillende case studies over de bouwgeschiedenis en de ruimtelijke transformatie van de Nederlandse universiteiten sinds de Tweede Wereldoorlog.

Nu de universiteitsgebouwen in Nederland er verlaten bijliggen vanwege de coronapandemie – en geschikt worden gemaakt voor de anderhalvemetersamenleving – breekt een nieuw hoofdstuk aan in de roerige geschiedenis van de universiteitscampussen in de afgelopen decennia. Universiteiten zijn al enige tijd volop bezig met renovatie, sloop en nieuwbouw, vaak op basis van uitgesproken ideeën over de betekenis van de campus voor studie en onderzoek. 

De basisstructuur van de universiteitscomplexen die nu volop in ontwikkeling zijn, werd gelegd in de jaren vijftig, zestig en zeventig, toen de universiteiten een groeispurt doormaakten. Deze ging gepaard met grote ruimtelijke veranderingen, waardoor het aanzien van de universiteiten volledig veranderde. In soms compleet nieuwe stadswijken verrezen fabrieksachtige laboratoria, ziekenhuizen en flats met werkkamers en collegezalen die eerder deden denken aan kantoorkolossen dan aan plekken van geleerdheid. 

In de bundel De universitaire campus worden verschillende aspecten van deze ruimtelijke transformatie onderzocht. Welke visie op de universiteit, en op de relatie tussen stad en universiteit, lag ten grondslag aan de concentratie? Pasten de nieuwe gebouwen wel bij de zeer onderscheiden werkprocessen die een universiteit herbergt? Welke idealen over de rol van de universiteit in de samenleving werden in de campussen gematerialiseerd? En voor welke uitdagingen stellen de destijds gemaakte keuzes huidige campusplanners? Deze vragen werden ook besproken op een congres in november 2018. Als uitvloeisel daarvan verschijnt nu deze bundel in de reeks ‘Universiteit en Samenleving’ bij Uitgeverij Verloren.

Op het wetenschapshistorisch blog Shells and Pebbles verscheen als voorpublicatie een bewerking van de inleiding: Ab Flipse, De opkomst van de universitaire campus in Nederland, 1945-2020

De bundel bevat de volgende bijdragen:

• Ab Flipse, ‘Inleiding: Nederlandse universiteitscampussen, 1945-2020’
• Esther Gramsbergen, ‘Universiteit en stadsontwikkeling tussen 1945 en 1975’
• Peter Jan Knegtmans, ‘Vergeten nieuwbouwplannen voor de Universiteit van Amsterdam uit de jaren zestig’
• Ab Flipse, ‘De Vrije Universiteit Amsterdam als cité universitaire. Tussen gebouwencomplex en campus’
• Ruben E. Verwaal, ‘Een maquette op grote schaal. De campus van de Medische Faculteit Rotterdam’
• Marja Gastelaars, ‘Wie er wel naar toe verhuisde en wie niet. De selectieve verhuisbewegingen van de Utrechtse faculteiten richting Uithof’
• Jorrit Smit, ‘Kennisoverdracht op de campus. Transferpunten, bedrijfscentra en science parks in de jaren tachtig’

Klik hier voor meer informatie over de Universiteit & Samenleving symposia.